Dijital çağın getirdiği en çarpıcı dönüşümlerden biri, iletişim ve etkileşim biçimlerimizin kökten değişmesidir. Sosyal medya platformlarının hayatımıza girmesiyle birlikte, insanlar artık sadece bilgi paylaşmakla kalmayıp, aynı zamanda duygularını, düşüncelerini ve ihtiyaçlarını da bu platformlar üzerinden ifade etmeye başladılar. Bu durum, yeni bir sosyal olgu olan “dijital dilencilik” kavramının ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Bu yazımda dijital dilencilik ile ilgili kişisel düşüncelerimi ve dijital dilenciliğin günümüzde neden bu kadar çok arttığını kendimce açıklamaya çalışacağım.
İçindekiler
Dijital Dilencilik Nedir?
En basit tanımıyla dijital dilencilik, geleneksel dilenciliğin sanal ortama taşınmış halidir. İnsanlar, sosyal medya hesapları üzerinden para, hediye veya başka tür destekler talep etmektedirler. Bu durum, maddi sıkıntı yaşayan kişiler kadar, dikkat çekme ihtiyacı duyan veya belirli bir yaşam tarzını sürdürmek isteyen kişiler tarafından da gerçekleştirilebilmektedir. İnsanların kolay yoldan para kazanma istekleri, sosyal medya sitelerinde hiç hoş olmayan rezillikler yapmasına neden oluyor. Özellikle de tiktok gibi uygulamalarda insanlar hediye için, her şeyi yapıyor. Kamera karşısına geçip, türlü rezillikler yapanlarımı ararsınız, hediye atarsanız annemin saçını keseceğim, şunu yapacağım, bunu yapacağım diyenlerimi ararsınız ne ararsanız var. Lütfen yanlış anlaşılmasın ben, genelleme yapmıyorum. Tiktok veya diğer sosyal medya ağlarını kullananların hepsi böyle şeyler yapıyor demiyorum. Fakat ne yazık ki bu tür şeyler yapan çok fazla insan var.
İlginizi Çekebilir : Kültürel Yozlaşma Nedir? Önlemek İçin Neler Yapılabilir?
Bu tür rezillikleri görmekten nefret ediyorum. O yüzden elimden geldiği kadar az sosyal medya kullanmaya çalışıyorum. Kullansam da o tür videolar karşıma çıktıkça engelliyorum ve ona benzer içerikler çıkmaz oluyor. Sosyal ağları çok güzel şekilde kullanan sayfa sahipleri, içerik sahipleri var. Gerçekten çok faydalı içerikler paylaşan sayfalar var ve ben o sayfaların sahiplerini gerçekten tebrik ediyorum verdikleri emek için. Lütfen yanlış anlaşılmasın burada kesinlikle genelleme yapmıyorum. Yani sosyal medya kullanıcılarının tamamı bu şekilde değil tabi ki. Fakat, sosyal ağ sitelerinde bu tür para kazanmak uğruna yapılan o kadar çok rezillikler var ki. Bu konuyla ilgili kişisel düşüncelerimi paylaşmak istedim.
Dijital Dilenciliğin Çeşitli Yüzleri
Dijital dilencilik, çok çeşitli yöntemler ve gerekçelerle ortaya çıkmaktadır. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Açıkça para talep etmek: En direkt yöntem olan bu şekilde, kişiler takipçilerinden doğrudan para yardımı istemektedirler.
- Hediye kampanyaları düzenlemek: Özellikle doğum günleri, hastalıklar veya maddi zorluklar gibi durumlar gerekçe gösterilerek hediye kampanyaları düzenlenir.
- “Fakirlik pazarlaması”: Kişiler, yaşadıkları zorlukları abartarak veya gerçek dışı hikayeler anlatarak sempati toplamaya çalışırlar.
- “İhtiyaç duyduğum şeyleri satın al” listeleri: Kişiler, ihtiyaç duydukları eşyaları listeleyerek takipçilerinden bu eşyaları satın almalarını isterler.
- “Sponsorluk” arayışları: İçerik üreticileri, kendilerini sponsor bulmak amacıyla takipçilerinden destek isteyebilirler.
Dijital Dilenciliğin Nedenleri
Dijital dilenciliğin ortaya çıkmasının birçok nedeni bulunmaktadır:
- Ekonomik zorluklar: Maddi sıkıntı yaşayan kişiler, sosyal medyayı para kazanmanın bir yolu olarak görmektedirler. Fakat, bazen insanların maddi durumları iyi de olsa yine bunu yapabiliyor. Çünkü bu durum sanırım bir defa yaptıklarında alışkanlık haline geliyor.
- Psikolojik nedenler: Dikkat eksikliği, benlik saygısı düşüklüğü gibi psikolojik sorunlar yaşayan kişiler, sosyal medyada beğeni ve onay aramaktadırlar.
- Kültürel faktörler: Tüketim kültürünün hakim olduğu toplumlarda, maddi zenginlik ve gösterişli bir yaşam sürme arzusu dijital dilenciliği teşvik edebilir.
- Sosyal medyanın etkisi: Sosyal medyanın anonimlik sağlaması, kişilerin utanmadan para istemelerine olanak tanır.
Dijital Dilenciliğin Toplumsal Etkileri
Dijital dilencilik, toplum üzerinde hem olumlu hem de olumsuz etkiler yaratmaktadır. Olumlu etkileri arasında dayanışma ve yardımlaşma duygularının güçlenmesi gösterilebilir. Ancak, dijital dilencilik aynı zamanda aşağıdaki gibi olumsuz sonuçlara da yol açabilir:
- Empati yoksunluğu: Sürekli olarak yardım talebiyle karşılaşan insanlar, zamanla duyarsızlaşabilir ve başkalarının sorunlarına karşı ilgisiz kalabilirler.
- Sosyal medyanın ticarileşmesi: Sosyal medya, kişisel ilişkilerin ve etkileşimlerin ön planda olduğu bir ortamdan, ticari amaçlı kullanımların hakim olduğu bir ortama dönüşebilir.
- Aldatma ve dolandırıcılık: Dijital dilenciler, gerçek olmayan hikayeler anlatarak insanları dolandırabilirler.
Sonuç
Dijital dilencilik, modern dünyanın karmaşık bir sosyal sorunudur. Bu olguyu anlamak ve çözüm üretmek için, hem bireysel hem de toplumsal düzeyde farkındalık yaratmak gerekmektedir. Sosyal medya platformlarının bu tür içeriklere karşı daha etkin önlemler alması, eğitim sistemlerinde finansal okuryazarlığın güçlendirilmesi ve dayanışma kültürünün geliştirilmesi gibi adımlar, dijital dilenciliğin olumsuz etkilerinin azaltılmasına katkı sağlayabilir.
Açık açık bunlara para veren de çok fazla abi maalesef. Milyon takipçisi olan YouTuber’lara bile acıyıp cebindeki üç kuruşu verenler var. Tiktok zaten artık ayrı bir boyuta ulaşmış durumda. Senin de dediğin gibi mutlaka bu konuda insanların dijital okur yazarlığı artırılmalı.
Aynen kardeşim. Dijital okur yazarlık okullarda ders olarak verilmeli bence.
Dijital dilencilik, toplum üzerinde hem olumlu hem de olumsuz etkiler yaratmaktadır. çok doğru olmuş hocam zaten günümüzde tiktok gibi platformlarda bu çok fazla görünüyor
Ne yazık ki, bu tür içeriklere para veren çok fazla kişi var. Milyonlarca takipçisi olan ve hiçbir desteğe ihtiyacı olmayanlara, ceplerindeki son kuruşu verenler bile oluyor. Duygu sömürüsü ile de çalışanlar çok..