Epilepsi Hastalığı Nedir? Epilepsiye Dair Merak Edilen Her şey

Bugüne kadar epilepsi hastalığı konusunda bir çok içerik hazırlarım. Fakat hiç birinde istediğim gibi detaylı, epilepsi hakkında her şeyi baştan sona anlatan yazılar değildi. Epilepsi hakkında daha detaylı bir içerik hazırlayarak epilepsi hastalığı olanlar ve bu hastalık hastalık hakkında bilgisi olmayan insanlara faydalı olabilecek rehber niteliğinde bir içerik hazırlamak istedim.

Şunu belirtmek istiyorum. Ben uzman doktor değilim, burada paylaşacağım bilgilerin bir çoğu yaşadığım tecrübelere bir kısmı da internette okuduğum bilgilerden yararlanarak hazırlardığım bilgilerden olacaktır. İsterseniz öncelikle epilepsi hastalığının ne olduğu hakkında kısa bir bilgilendirme yapalım.

Epilepsi Hastalığı Nedir?

Dünyada birçok hastalık var ve epilepsi de onlardan bir tanesi. Hastaların oldukça fazla sıkıntı yaşadığı beyinsel bir hastalıktır. Dünya çapındaki çoğu doktor 30’dan fazla farklı nöbet türüne neden olduğunu açıkladı. Ayrıca 100’den daha fazla da epilepsi sendromu olduğu söyleniyor. Öncelikle nöbet; beyinde yaşanan bazı elektriksel olaylar sonucu ani patlamaların yaşanması olayına denir.

Epilepsi Hastalığının Tarihçesi

Epilepsi hastalığının halklar arasında yaygın olması tarih boyunca birçok kaynakta geçmesine sebep olmuştur. Eski Mezopatamya’da “tüm hastalıklar” anlamına gelen ve yaklaşık kırk tabletten oluşan “Sakikku kil” tabletlerinin bir kısmında epilepsi hastalığından bahsedilmiştir. Bu belgeler Türkiye’de Urfa yakınlarında Sultantepe’de bulunan Yeni Asur yazısıyla yazılmış tablet yazıtlardır.(M.Ö. 718-612)

Diğer tablet ise British Museum’daki Babil koleksiyonunda bulunmaktadır.(M.Ö. 1.000) Babilli hekimler epilepsinin sebebi konusunda iblis ve hayaletler ile ilişkili düşünmüşlerdir. Buna rağmen nöbet tiplerini tanımlamak için çalışmışlardır ve az uyumak, duygusal sorunlara sahip olmak gibi sebeplerin epilepsiyi tetiklemesine ilişkin doğru yaklaşımlarda da bulunmuşlardır.

Hipokrat ise epilepsi üzerine ilk kitabını “Mukaddes Hastalık” ismi ile M.Ö. 400’de yazmıştır. Antik Sümer dilinde ise “düşüren hastalık” anlamında epilepsi hastalığından tabletlerde bahsedilmiştir.

Bizans döneminde Bergamalı Oribasius (M.S.4 yy) tıbbi metinlerinde epilepsi hastalığından bahsetmiş, nöbetler sırasında yapılması gerekenleri anlatmıştır.

İslamiyet döneminde iki ünlü hekim İbni Sina (980-1037) ve Muhammed İbn Zekeriaya el Razi’nin (865-925) önemli çalışmaları olmuştur. İbni Sina, epilepsi tedavisine daha bilimsel yaklaşmış ve 12. Yy’da kitabı Latinceye çevrilerek Avrupa’da ve Orta Doğuda başyapıt olarak değerlendirilmiştir.

Epilepsiye Neden Olan Faktörler

Beynin, belirli bir bölgesinde anormal elektriksel boşalım ortaya çıkması sonucu epilepsi nöbeti gerçekleşir. Epilepsinin tipine göre beynin anormal elektriksel boşalımı bir bölgeye sınırlı kalabilir veya daha uzak alanlara yayılabilir. Bu anormal elektrik boşalımlarının sınırlı kalmasına veya yayılım hızına ve yayıldıkları bölgelere göre çok farklı tiplerde belirtilere neden olmaktadır. Bu gün için yaklaşık 25’den fazla farklı tiplerde nöbet türü ile 100’ün üzerinde farklı epilepsi sendromu tanımlanmıştır.

• Hipokampal skleroz
• Beyin tümörleri
• Hipoksik-iskemik beyin hasarları
• Santral sinir sistemi enfeksiyonları
• İmmun aracılı inflamasyonlar
• Beyin dokusunun gelişimsel bozuklukları,
• Beyin damarlarında gelişimsel bozukluklar
• Kalıtımsal ve genetik nedenler.

Epilepsi Hastalığı Nöbet Tipleri

Hastalık genel olarak, sadece bilinç kaybı, kasılma, ağızdan köpük gelmesi şeklinde gerçekleşen nöbetler olarak biliniyor. Oysaki, pek çok farklı belirtiyle de ortaya çıkabiliyor; kişinin bir anda dona kalması, boş bakması, cevapsızlık ile karakterize ataklar, bazen ağızda yalanma yutkunma çiğneme hareketleri, ani başlayıp ani sonlanan anormal kol, bacak hareketleri, garip sesler çıkartma gibi kolayca fark edilen davranış anormallikleri ya da etraftaki kişilerin duymadığı ses veya koku duyma hali, mide bulantısı hissi, gözü açık rüya görme hissi, gibi sadece hastanın hissettiği duyumsamalar şeklinde dışarıdan hiçbir anormalliğin fark edilmediği gelip geçici hisler şeklinde de olabiliyor.

İlginizi Çekebilir : Epilepsi Tanısı İçin İlk Yapılacak İşlem

Epilepsi Nöbetleri, anormal elektriksel aktivitenin yayılım şekline göre genellikle, parsiyel (fokal) ve jenaralize olmak üzere iki ana gruba ayrılmaktadır. Klinik belirtiler bu aktivitenin yayılım hızı ve lokalizasyonuna göre farklılıklar gösterir.

Parsiyel Nöbetler’de anormal elektriksel aktivite, beynin sınırlı bir alanında başlarlar, o bölgede kalabileceği gibi elektriksel boşalımın kuvvetine ve yayılım hızına bağlı olarak komşu alanlara veya daha uzak alanlara da yayılabilir bu tip nöbetlerde beynin tamamı eş zamanlı olarak etkilenmez.

Jeneralize Nöbetler’de elektriksel aktivite ya başlangıçtan itibaren eş zamanlı olarak tüm beyin bölgelerini etkiler ya da parsiyel nöbetlerde olduğu gibi sınırlı bir alandan başlayıp beynin diğer tüm alanlarına yayılması ile jeneralize hale gelir (ki bu tip nöbetler sekonder jeneralize nöbetler olarak adlandırılır).

Epilepsi Nöbeti Ne Zaman Gerçekleşir?

Ataklar hiçbir neden yokken ortaya çıkabileceği gibi, açlık, ateşli hastalıklar, birlikte kullanılan diğer ilaçlar, uyku sırasında veya bazı hastalarda da uykusuz kalmakla ortaya çıkabilmektedir (hem uykunun kendisi hem de uykusuzluk atakları tetikleyebilmektedir).

Geçmiş tarihimizde Dünyaca ünlü kişilerde epilepsi hastalığı vardı. Fakat onlar böyle bir hastalığı olduğu için hayallerinden vazgeçmedi. Aksine, sanki bu hastalık kendilerine yaşama sevinci verdi ve ilgilendikleri konuda dünyaca ünlü eserler bıraktılar. Aşağıdaki görselde dünyaca ünlü olan kişileri göreceksiniz. Hepsinin ortak noktası ise hepsinin epilepsi hastalığı olması. Hiç bir zaman hayallerinizden vazgeçmeyin.

Epilepsi Nöbeti Gözlendiğinde Ne Yapılmalıdır?

Hasta epilepsi nöbeti geçirdiği sürece, hastaya hiçbir şekilde müdahale edilmemelidir. Hastanın ağzını açmak için dişlerinin arasına parmak, kaşık sokmaya çalışmak veya kasılmalara engel olmak için tutmak bastırmak ile hastaya zarar verebilir.

İlginizi Çekebilir : Epilepsi Hastalığına İyi Gelen Bitki; Oğul Otu

Normal şartlar altında atak kendiliğinden maksimum 1-2 dk içinde sonlanır. Eğer epileptik atak bu sürede sonlanmıyorsa hasta mutlaka hastaneye götürülmelidir. Hasta epilepsi nöbeti geçirdiği sırada sadece çevre faktörlerin ona zarar vermesini engellemek adına önlem almak gerekebilir.

Hastanın nöbet geçirdiği sırada düşme ve kasılma gibi durumlarda etrafta hastaya zarar verebilecek keskin bir obje veya sert bir cisim varsa hasta o tehlikeden uzaklaştırılmalıdır.
• Kriz anında hastanın boğazını sıkan, sıkı bağlanmış kravat, eşarp gibi giysiler hastanın rahat nefes alabilmesi için gevşetilmelidir.
• Hastaya soğan, kolonya vb koklatmanın epilepsi nöbetlerinde tedavi edici hiçbir anlamı yoktur.
• Nöbet geçiren bir hastanın yakınları ya da çevresindeki insanlar tarafından kol ve bacaklarının tutulması, bastırarak kontrol altına alınmaya çalışılması omuz çıkığı oluşması gibi ortopedik sorunlara sebebiyet verebilir.
• Hasta kasılırken ağzını açmaya çalışmak; çene çıkığı, dişlerini kırma, açmaya çalışan kişinin parmaklarının hasta tarafından ısırılması, kanamaya sebep olma gibi pek çok olumsuzluklara sebebiyet verebilir.
• Kişi kendine geldikten sonra yorgunluk hissedebilir, geçici olarak bilinç kaybı, sersemlik durumu söz konusu olabilir. Bu yüzden hasta bir süre dinlendirilmelidir.
• Kriz anında hastanın boğazını sıkan, sıkı bağlanmış kravat, eşarp gibi giysiler hastanın rahat nefes alabilmesi için gevşetilmelidir.
• Hastaya soğan, kolonya vb koklatmanın epilepsi nöbetlerinde tedavi edici hiçbir anlamı yoktur.
• Nöbet geçiren bir hastanın yakınları ya da çevresindeki insanlar tarafından kol ve bacaklarının tutulması, bastırarak kontrol altına alınmaya çalışılması omuz çıkığı oluşması gibi ortopedik sorunlara sebebiyet verebilir.

Epilepsi Hastalığının Tedavisi

Epilepsi tedavi edilebilir bir hastalıktır; ancak uzun süreli tedavi ve izlem gerektirebilir. Epilepsi hastası olan kişiler arasında yüzde yüz tedavi edilebilen bir grup hasta vardır. Ancak epilepsi hastalığının nedenleri çok farklı olduğu için tamamen tedavi edilebilen hasta grubu için genel bir oran vermek doğru değildir. Epilepsinin nedeninin ne olduğu, tedavi başarısını belirleyen en önemli faktördür. Hastalığın doğası gereği kötü seyirli ve tedavi başarısının çok düşük olduğu bir grup hasta da vardır ki bunlar kabaca % 25-30’luk bir grubu oluşturmaktadır.

Epilepsi hastalığı konusundaki tedavideki son gelişmeler: yeni ilaçlar, yeni cerrahi yöntemler, beyin pillerinde yeni cihazlar ve yeni görüntüleme yöntemleri olarak özetlenebilir.

İlaç Tedavisi :Epilepsi hastaları için tedavi planlaması öncelikle ilaçlar ile yapılmaktadır; ancak ilaçlar tıpkı şeker hastaları ya da tansiyon hastalarında olduğu gibi hastalığı iyileştirici değil, belirtilerini baskılayıcı etkiye sahiptirler. İlaç tedavisi uygulanan hastaların yaklaşık %45 ile %65 oranındaki grubunda ilaçlarla nöbetler tek bir tip ilaçla tam kontrol altına alınabilmektedir.

İlginizi Çekebilir : Epilepsi Nöbeti Geçirmemek İçin Neler Yapılabilir?

Pil Uygulaması : Epilepsi tedavisinde uygulanan bir başka yöntem de beyine pil uygulamalarıdır. Nörolojik Bilimler Merkezi’nde pil uygulamasına uygun hasta seçimi sonrasında Nöroşirurji Bölümü tarafından pil yerleşimi uygun operasyonla gerçekleştirilir.

Epilepsi Nöbeti Geçiren Kişiye İlk Müdahale

Epilepsi nöbeti (sara krizi) geçiren biriyle karşılaştığınızda, hasta nöbet geçirdiği sürece hiçbir şekilde müdahale edilmemelidir. Normal şartlar altında atak kendiliğinden maksimum 1-2 dk içinde sonlanır. Bu sırada kişiyi küçük kazalardan korumak ve rahat nefes almasını sağlamak için alabileceğiniz birkaç önlem mevcut. İşte yapabilecekleriniz.

• Sakin olun ve çevredekilerden de sakin olmalarını isteyin.
• Kişinin hareketlerini durdurmaya, onu zapt etmeye çalışmayın. Hasta kasılırken ağzını açmaya çalışmak; çene çıkığı, dişlerini kırma, açmaya çalışan kişinin parmaklarının hasta tarafından ısırılması gibi pek çok olumsuzluklara sebebiyet verebilir.
• Saatinizle nöbet süresini tutun.
• Kişinin çevresindeki sivri ve keskin şeyleri temizleyin.
• Nöbet geçiren kişinin boynundaki kravat ya da eşarp gibi nefes almasını güçleştirecek aksesuarları gevşetin.
• Katlanmış bir ceket gibi, kişinin başının altına yumuşak ve düz bir şey koyun.
• Hastaya soğan, kolonya vb koklatmanın epilepsi nöbetlerinde tedavi edici hiçbir anlamı yoktur.
• Rahat nefes alması için kişiyi bir yanına doğru çevirin. Ancak dilini ağzından çıkarmaya kalkmayın. Bu gereksizdir ve dili çıkarmaya çalışırken yaralanmaya yol açabilir.
• Nöbetten sonra nefes almakta zorlanmadığı sürece, kişiye suni teneffüs yapmayın.
• Nöbet geçene kadar kişinin yanında kalın ve kendine gelmeye başladıkça nazik ve teskin edici şekilde davranın.
• Nöbet geçiren kişi gideceği yerden uzaktaysa ve aklı karışmış gibi görünüyorsa, bir yakınını aramayı veya bir taksi çağırmayı teklif edin.
• Hastanın nöbeti kesilmiyor, art arda nöbetler tekrarlıyorsa veya nöbet süresi 10 dakikayı bulduysa, acil yardım ekibi çağırın.

Epilepsi Hastası Olanlara Tavsiyelerim.

Epilepsi hastalarının bazıları çok şiddetli oluyor hatta günde bir kaç defa dahi nöbet geçirenler oluyor. Bazıları ise gece uykuda nöbet geçiriyor. Örneğin benim nöbetlerim gece uykuda oluyordu. Nöbetin nasıl olduğundan benim haberim olmuyordur. Fakat sabah uyandığımda büyün bedenim çok şiddetli bir şekilde ağrıyordu. Vücut çok kasıldığı için ağrılarım çok şiddetli oluyordu. Fakat bir kaç gün içinde ağrılar kesiliyordu.

Allah göstermesin diyelim ki günün birinde nöbetler geçirmeye başladınız doktora gittiniz ve epilepsi hastalığı olduğunuza dair tanı konuldu. İşte bu noktada bir çok kişi kendini bırakıyor, her şeyden bir anda vazgeçiyor. Bunu kesinlikle yapmayın arkadaşlar. Hastalığın sizi ve düşüncelerinizi esir almasına izin vermeyin.

Evet size katılıyorum başınıza böyle bir şey gelse ister istemez yaşama sevinciniz düşer, böyle bir hastalık neden beni buldu? diye kendi kendinize sorular sorarsınız. Bu konuda size tavsiyem kesinlikle ve kesinlikle her ne olursa olsun, epilepsi hastalığı olmazsa başka bir hastalık olsun önemli değil. Kendinizi ve düşüncelerinizi hastalığa esir etmeyin. Her zaman her durumda olumlu düşünmeye çalışın hatta çalışmaktan ziyade olumlu düşünün. Beterin beteri vardır diyerek kendinizi motive edin.

En önemlisi ise kesinlikle kendinizi strese sokmayın. Siz her şeyden daha değerlisiniz bunu unutmayın. Yapacaklarınızı ertelemeyin. İlaçlarınızı düzenli bir şekilde ve doktorunuzun söylediği dozda tüketin. İlacınızı kendi kendinize sakın bırakmayın. Bir kaç yıl nöbet geçirmeseniz dahi kullandığınız ilacı sakın kendi kendinize bırakmayın. Kontrollerinizi düzenli bir şekilde yaptırmaya çalışın.

Epilepsi Hastalığı Olduğu İçin Hayallerinizden Vazgeçmeyin.

Eğer epilepsi hastalığını çok ileri derecede değilse yani nöbetleriniz çok fazla değilse, ilaçlarınızı düzenli kullanmanız ve kendinize dikkat etmek şartıyla ve kendinizi çok fazla yormamak şartıyla istediğiniz her şeyi gerçekleştirebilirsiniz. Örneğin, spor yapabilirsiniz, fakat vücut direncinizi çok fazla düşürmeyin. Aşık olabilir, evlenebilirsiniz. Bir çok epilepsi hastası olan kişiler acaba aşık olursam ve aşık olduğum kişiyle evlenmek istersem böyle bir hastalığım olduğu için beni reddeder mi diye düşünüp hayallerinden vazgeçiyor.

Korkmayın arkadaşlar, eğer böyle bir durumunuz varsa öncelikle aşık olduğunuz kişiye hastalığınızdan bahsedin. Hastalığınızdan utanıp, hastalığınızı saklamaya çalışmayın eğer böyle bir şey yaparsanız, hastalığınız er geç ortaya çıkar, böyle bir durumda da kaybeden siz olursunuz. Aşık olduğunuz kişi, böyle bir hastalığınız olduğu için terk etmese dahi, hastalığınızı sakladığınız için, yalan söylediğiniz için sizden nefret edebilir ve üzülen siz olursunuz o yüzden böyle bir durumda evleneceğiniz insana hastalığınızı mutlaka anlatın.

Evet epilepsi hastalığı günümüzde bir çok kişide var ama maalesef toplumumuzda bir çok kişi bu konuda bilgi sahibi değil. Umarım epilepsi hastalığı hakkında insanlar daha fazla bilgi sahibi olurlar. Bu içeriği hazırlamamdaki amaç epilepsi hastalığı hakkında bilgi sahibi olmayan insanlara elimden geldiği kadar bilgi ve tecrübelerimi paylaşmaktı umarım faydalı olur. Yazıyı hazırlarken, bir kaç kaynaktan faydalandım. Fakat burada anlattığım bir çok şeyi kendi bilgi ve tecrübelerime dayanarak hazırladım.